Άρθρο του Αθανάσιου Παπαϊωάννου, κοσμήτορα ΣΕΦΑΑΔ πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Αυτό το άρθρο βγαίνει με μερικές μέρες καθυστέρηση λόγω του πένθους
για τον άδικο χαμό τόσων ανθρώπων στα Τέμπη, κυρίως φοιτητών και
φοιτητριών. Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψουν την θλίψη, την
συμπόνοια στους συγγενείς, τον θυμό. Τα συλλαλητήρια αγανάκτησης των
νέων δηλώνουν περίτρανα ότι δεν μπορούμε να πάμε απλώς παρακάτω.
Χρειάζεται όλοι να αγωνιστούμε ν’ αλλάξουν πολλά και σε πολλούς τομείς
ταυτόχρονα.
Το σημερινό άρθρο αφορά στις πολιτικές και στα κίνητρα της χώρας στον
σχολικό αθλητισμό και στον νεανικό αθλητισμό, που παραμένουν ίδιες σ’
όλη την μεταπολίτευση, παράγοντας παρόμοια αποτελέσματα. Πολιτικές που
σε καμία προεκλογική περίοδο δεν συζητήθηκαν, λες και όλα βαίνουν
ομαλώς.
Εξωτερικά κίνητρα και η μονοδιάστατη ανάπτυξη των νέων
Εδώ και μισό αιώνα, μαθητές με πρώτη ως τρίτη θέση σε πανελλήνιους
σχολικούς αγώνες, παίρνουν μόρια για εισαγωγή στα ΑΕΙ και στα ΤΕΦΑΑ. Οι
μαθητές αυτοί είναι κατά κανόνα αθλητές. Μόρια εισαγωγής σε ΑΕΙ και
ΤΕΦΑΑ παίρνουν επίσης και νέοι αθλητές με 1η έως 3η πανελλήνια νίκη σε
αγώνισμα κάποιας αθλητικής ομοσπονδίας, η με κάποια διεθνή διάκριση.
Στα μάτια των νέων αθλητών και των γονιών τους, το διακύβευμα των
πρώτων θέσεων σε πανελλήνια σχολικά πρωταθλήματα είναι πολύ μεγάλο. Αυτό
έχει συνέπειες.
Από τη δεκαετία του ’70 ως σήμερα, κάθε τόσο ακούμε για φαινόμενα βίας σε σχολικούς αγώνες,
συχνά με πρωταγωνιστές γονείς. Πώς να μην είναι επιρρεπείς σε
επιθετικότητα γονείς που από την πρώτη μέρα που έγραψαν τα παιδιά τους
στον αθλητισμό, τις μελλοντικές διακρίσεις και αμοιβές, καθώς και τα
μόρια για εισαγωγή στα ΑΕΙ είχαν στο μυαλό τους;
Γονείς με κυρίως εξωτερικά κίνητρα συνήθως υπονομεύουν την καλλιέργεια εσωτερικών κινήτρων
στο παιδί τους τα οποία είναι απαραίτητα για ολόπλευρη και
μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Τους διαφεύγει βέβαια ότι αν τα παιδιά τους δεν
τα πάνε καλά στο σχολείο, ακόμη και αν περάσουν στο πανεπιστήμιο θα
δυσκολευτούν, και τότε οι πιθανότητες να μην εξασκήσουν την
πανεπιστημιακή ειδίκευση είναι μεγάλες και πιθανά τα μόρια για εισαγωγή
σε ΑΕΙ να μην έχουν αξία.
Ίσως τους μένει η ελπίδα για εισαγωγή στο ΤΕΦΑΑ, αλλά αδύναμοι
μαθητές αν και πολύ καλοί αθλητές, ακόμη και στο ΤΕΦΑΑ δυσκολεύονται και
ακόμη περισσότερο σε μεταπτυχιακά των ΤΕΦΑΑ.
Αυτοί οι γονείς, την ανάγκη τους για νίκη με κάθε μέσο την επιβάλουν
και στους αθλητικούς συλλόγους των παιδιών τους. Οι περισσότεροι
παράγοντες και προπονητές αδυνατούν να αντισταθούν σ’ αυτή την
κατάσταση, ενώ κάποιοι την ενισχύουν βάζοντας ως προτεραιότητα τον στόχο
για διάκριση της ομάδας και του προπονητή.
Δημιουργώντας ένα περιβάλλον με μονοδιάστατη έμφαση στις αθλητικές επιδόσεις,
που αποκλείει τα παιδιά που θέλουν απλώς να αθληθούν για να
διασκεδάσουν, να κοινωνικοποιηθούν, να βελτιώσουν την υγεία τους, να
έχουν χρόνο να διαβάζουν παράλληλα με την άθληση. Ένα αθλητικό
περιβάλλον συχνά τοξικό, που στρεσάρει τα παιδιά πιέζοντάς τα να
διακριθούν άμεσα με κάθε μέσο. Πώς να βρουν ενδιαφέρον και νόημα για
ουσιαστική μελέτη και ανάπτυξη κριτικού πνεύματος σε τέτοιο περιβάλλον
τα περισσότερα παιδιά;
Σε κάποια αθλήματα οι προπονήσεις είναι πολύωρες που δεν επιτρέπουν
αποτελεσματική μελέτη για το σχολείο, ειδικά με βάση τις απαιτήσεις του
ανταγωνιστικού συστήματος των πανελληνίων για εισαγωγή στα ΑΕΙ. Η
απότομη μείωση της αθλητικής συμμετοχής στην Α΄ Λυκείου που βρίσκουμε
συνεχώς σε έρευνες με χιλιάδες μαθητές εδώ και 30 χρόνια, είναι αποτέλεσμα ανταγωνισμού μεταξύ δύο μονοδιάστατων συστημάτων, του αθλητικού και του σχολικού.
Λες και οι έφηβοι είναι μόνο αθλητές ή μόνο μαθητές. Αποσπασματικές και
μονοδιάστατες πολιτικές σε αθλητισμό και εκπαίδευση, που δημιουργούν
μονοδιάστατα αθλητικά και εκπαιδευτικά συστήματα για μονοδιάστατους
ανθρώπους. Αυτούς τους νέους που προετοιμάζουμε για ένα ανθυγιεινό τρόπο
ζωής θέλουμε;
Βία
Πριν λίγες μέρες ανήλικος γρονθοκόπησε καθηγητή στη διάρκεια αγώνα
σχολικού πρωταθλήματος στην Πυλαία Θεσσαλονίκης. Τρεις μέρες αργότερα
στο ίδιο γήπεδο, κουκουλοφόροι τραυμάτισαν με ρόπαλα μαθητές στο ίδιο σχολικό πρωτάθλημα. Όλα αυτά σε ένα γήπεδο που βρίσκεται ένα χιλιόμετρο απόσταση απ’ το σημείο που εγκληματίες οπαδοί σκότωσαν τον Άλκη Καμπανό, την ώρα που λίγα χιλιόμετρα παρακάτω γινόταν η δίκη για τη δολοφονία του Άλκη.
Διαφθορά και υπονόμευση της άθλησης για όλους
Ως αντίδραση στα δύο παραπάνω γεγονότα βίας, ο Δήμαρχος Πυλαίας
διέκοψε το σχολικό πρωτάθλημα. Κάποιοι υποψιάστηκαν ότι αυτό ήθελαν και
οι κουκουλοφόροι, για να αποκτήσουν πλεονέκτημα κάποιες άλλες σχολικές
ομάδες. Αυτή η υποψία ίσως οφείλεται στο ότι η διαφθορά και η βία στα σχολικά πρωταθλήματα είναι παλιά ιστορία.
Απ’ τη δεκαετία του ‘70 υπήρχαν γυμναστές που έκαναν μεταγραφές
αθλητών στα σχολεία τους για να πρωτεύουν στα σχολικά πρωταθλήματα. Οι
φήμες έλεγαν ότι πληρωνόταν μαύρα απ’ τους γονείς των αθλητών-μαθητών.
Αυτό συνεχίστηκε τουλάχιστον ως και τη δεκαετία του ’90. Σήμερα τις
περισσότερες μεταγραφές αθλητών κάνουν κάποια ιδιωτικά σχολεία,
παρέχοντάς τους δωρεάν δίδακτρα, καλύτερες υποδομές για προπονήσεις και
λιγότερες απαιτήσεις για μαθήματα σε σχέση με τα δημόσια σχολεία.
Το 1980 το λύκειο που φοιτούσα πήρε το πανελλήνιο πρωτάθλημα στο
μπάσκετ. Εκτός από τον τελικό όπου πήγε όλο το σχολείο, κάποιοι μαθητές
«έκαναν σκασιαρχείο» για να ακολουθούν την σχολική ομάδα σε αγώνες
πρόκρισης. 45 χρόνια αργότερα, οι σημερινοί διευθυντές τα βάζουν με
τους γυμναστές που δεν κατορθώνουν να καθοδηγούν την ομάδα στη διάρκεια
του αγώνα ως προπονητές και παράλληλα να περιπολούν στις κερκίδες για να
εντοπίσουν κοπανατζήδες μαθητές του σχολείου τους.
Θυμάμαι ότι όταν έλειπε ο γυμναστής σε σχολικά πρωταθλήματα είχαμε
κενό στο μάθημα της γυμναστικής. 45 χρόνια αργότερα τα ίδια. Από το
Φεβρουάριο που ξεκινάνε τα σχολικά πρωταθλήματα το μάθημα της
γυμναστικής διαλύεται, γιατί οι καθηγητές φυσικής αγωγής και οι
μαθητές-αθλητές απουσιάζουν σε προπονήσεις και αγώνες. Αυτό διαρκεί 1-2
μήνες ανάλογα με την πορεία των ομάδων και μπορεί να φτάσει ως και το
Πάσχα. Μετά ακολουθούν σχολικές εξετάσεις και τέλος η σχολική χρονιά.
Ως αποτέλεσμα, οι μαθητές που δεν είναι αθλητές και χρειάζονται ακόμη
περισσότερο να γυμναστούν και να μάθουν πώς να αθλούνται δια βίου,
είναι ακριβώς αυτοί που χάνουν το μάθημα της γυμναστικής. Αντί για
γυμναστική λαμβάνουν μεγάλο διάλειμμα, για να το ξοδέψουν στο κινητό,
για κανένα τσιγάρο, κλπ. Τι κι αν βελτιώνουμε τα προγράμματα σπουδών στο
μάθημα της φυσικής αγωγής, με την ίδια πολιτική για σχολικά
πρωταθλήματα να συνεχίζεται εδώ και 50 χρόνια, δεν υπάρχει ελπίδα να
βοηθήσουμε ουσιαστικά ΟΛΟΥΣ τους μαθητές Λυκείου να μάθουν να
γυμνάζονται δια βίου.
Οι μαθητές αγαπούν τα σχολικά πρωταθλήματα, όμως τα εξωτερικά κίνητρα
ενισχύουν την κουλτούρα του άκριτου οπαδισμού. Στα νέα προγράμματα
σπουδών Φυσικής Αγωγής προτείνεται οι μαθητές να οργανώνουν σχολικούς
αγώνες με στόχο να προάγουν το «ευ αγωνίζεσθαι». Για να επιτευχθεί αυτό,
η φιλοσοφία, τα κίνητρα και η οργάνωση των σχολικών πρωταθλημάτων
πρέπει ν’ αλλάξουν.
*Του Αθανάσιου Παπαϊωάννου, κοσμήτορα ΣΕΦΑΑΔ πανεπιστημίου Θεσσαλίας
αναδημοσίευση απο το tvxs.gr
https://tvxs.gr/apopseis/arthra-gnomis/ti-sxolika-protathlimata-kai-neaniko-athlitismo-theloyme/
